De coronacrisis is voor iedereen een rare tijd. Zo’n 2,5 miljoen volwassenen in Nederland hebben moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Voor hen is het een crisis op veel terreinen tegelijk. Ze hebben angst voor de ziekte. De informatie over corona is veel en te moeilijk om te begrijpen.

Er is al weken geen taalles, die ze juist hard nodig hebben. Vertrouwenspersonen zoals familieleden of buren komen niet op bezoek om te helpen met papierwerk. Ze kunnen niet of nauwelijks omgaan met de computer. Boodschappen doen zorgt voor veel onzekerheden. Suzanne en Marco zijn laaggeletterd. Ze vertellen over hoe zij omgaan met de coronacrisis. 

Stress 

Marco komt over als een stoere vent. Jaren geleden zette hij zijn schaamte opzij en ging op taalles. Hij merkte al snel de ommekeer in zijn leven. Zijn zelfverzekerdheid nam toe. Hij durfde en kon meer ondernemen dan voorheen. “Als ik eerlijk ben: het voelt alsof deze coronasituatie mij 10 jaar terug in de tijd werpt. Ik voel weer iedere dag alle angst en achterdocht, zoals ik mij voelde toen ik niet kon lezen en schrijven. En mijn hele lichaam doet pijn van de stress. Ik heb inmiddels toestemming van mijn huisarts voor massages”, vertelt Marco. 

Informatie 

Aan de informatie over corona en over de te nemen maatregelen kan Marco geen touw meer vastknopen. “Iedereen praat erover op tv. En iedereen wil laten zien dat ze een expert zijn. Daardoor is er zóveel informatie en onduidelijkheid. Ik vind het lastig om in te schatten wat waar is en wat niet waar is. Ik heb behoefte aan informatie in begrijpelijke taal. Laaggeletterden vragen niet zo snel om hulp of om informatie. Nu al helemaal niet. Veel laaggeletterden begrijpen de informatie niet. Ze praten erover met andere laaggeletterden. Zo ontstaan helaas weer meer problemen. Er is een telefoonlijn voor ouderen en alleenstaanden. Maar waarom is er niet een telefoonlijn of loket voor laaggeletterden? We zijn echt een vergeten groep. Waarom is er niet na iedere persconferentie iemand die het samenvat in begrijpelijke taal? Ik ben daarom blij met de webpagina corona in begrijpelijke taal van Stichting Lezen en Schrijven. Die pagina bekijk ik vaak, omdat ik de informatie vertrouw. En ik heb mijn vrouw en kinderen die mij helpen. Maar niet iedereen heeft iemand om uitleg aan te vragen”, vertelt Marco. “En ik hoor de hele dag op tv: blijf thuis, blijf thuis. En toch zie ik veel mensen op de fiets, winkelen, op het strand of foto’s maken tussen de tulpenvelden. Waarom blijven zij niet thuis? Hoef ik dat dan ook niet?”  

Laks 

Suzanne volgt sinds een paar jaar taalles. Ze staat daardoor inmiddels heel anders in het leven dan vroeger toen ze laaggeletterd was. Nu wil ze wil alle informatie over corona lezen en begrijpen. Soms leest ze berichten of regels bij winkels een paar keer, net zolang totdat ze het begrijpt. “Als ik nu nog niet had kunnen lezen of schrijven, was ik enorm laks geweest. Had ik niet eens de moeite genomen om journaals te kijken. In die persconferentie gebruiken ze alleen maar dure woorden. Dan had ik niets serieus genomen. Anderhalve meter afstand houden? Ik was gewoon naar buiten gegaan en naar vrienden”, geeft Suzanne toe. Vroeger had ze geen geduld om nieuws te lezen. “Ik had maling gehad aan de maatregelen in winkels. Ik zou gewoon doorlopen, de winkel in. En smoesjes verzinnen waarom ik de regels niet had gelezen. Ik weet dat veel laaggeletterden helaas zó omgaan met corona, omdat ze de informatie niet begrijpen.” Ook waarschuwt ze voor veel nepnieuws via sociale media. “Ik las ergens het bericht dat bepaalde voedingssupplementen ervoor zorgen dat iemand geen corona kan krijgen. Nu weet ik: dat is onzin. Vroeger had ik gedacht: oh, dat zal dan wel helpen. Wie weet met welke gezondheidsrisico’s van dien.” 

Boodschappen 

Veel laaggeletterden hebben het gevoel dat ze niet meetellen en niet bij de maatschappij horen. Marco: “Dat gevoel was ik jarenlang kwijt, omdat ik mijzelf door de taallessen prima kon redden. Nu is dat gevoel weer terug. En dat voelt verschrikkelijk. Familie en collega’s valt het ook op. Mijn vrouw doet inmiddels de boodschappen. Door de onzekerheden haal ik namelijk verkeerde boodschappen. Ik lees bijvoorbeeld geen etiketten meer, omdat ik steeds denk dat iedereen mij te langzaam vindt. In het begin stond ik soms tien minuten voor de supermarkt te kijken hoe anderen het deden: regels lezen, winkelwagen pakken en schoonmaken en daarna naar binnen.” Marco en Suzanne vinden de regels bij winkels beiden lastig. “Iedere winkel heeft zijn eigen regels, vaak op eigen gemaakte A4-posters. Te veel tekst op een klein papiertje. Het is allemaal goed bedoeld, dat snap ik”, vertelt Suzanne. “Maar ik durf niet alles te lezen, want vaak staan andere mensen geïrriteerd te wachten achter mij”, vult Marco aan. 

Beter 

Marco is blij met de hulp van zijn gezin en van collega’s. Hij maakt nu een moeilijke tijd door. Maar hij gelooft dat het ná coronacrisis met zijn gezondheid beter gaat en dat zijn onzekerheden snel afnemen. “Ik zeg het ook tegen andere laaggeletterden die ik spreek: laat je deze maanden niet naar beneden trappen door anderen. Denk aan hoe goed we ons redden vóór de coronacrisis door al onze taallessen. Straks wordt het weer beter. Dan komt onze zelfverzekerdheid snel weer terug.”